Η θέση της γυναίκας στον ελληνικό κινηματογράφο

Ο 20ος αιώνας ,κατά κοινή ομολογία, αποτέλεσε για την γυναίκα μια χρονική περίοδο πολλών κοινωνικών , πολιτικών,επαγγελματικών κατακτήσεων.Η αλλαγή της θέσης της μπορεί εύκολα να ειδωθεί και από την  τότε παγκόσμια κινηματογραφική παραγωγή.Ειδικότερα, η εγχώρια παραγωγή μας δίνει την δυνατότητα να δούμε από την μια την θέση του άνδρα και της γυναίκας μέσα στην κοινωνία και από την άλλη τους  έμφυλους ρόλους,που αποδίδει αυτή στα δυο διαφορετικά φύλα.

Στις ταινίες της μαζικής παραγωγής τoυ ελληνικού κινηματογράφου(1955-1970), η γυναίκα παρουσιάζεται ως το αδύναμο φύλο μες την κοινωνία.Στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται ως η καλή νοικοκυρά,η οποία φροντίζει και περιποιείται τόσο τον σύζυγο της όσο και τα παιδιά της.Κατα κόρον,ασχέτως κοινωνικής θέσης βρίσκεται στο σπίτι και είναι οικονομικά εξαρτώμενη από τον άντρα της.Δηλαδή,η γυναίκα είναι συνδεδεμένη από την μια  με τους ρόλο της καλής και πιστής συντρόφου και από την άλλη τον ρόλο της παιδοποιούς μηχανής.

Στις ερωτικές κομεντί των Finos Film,Άστυ Film και άλλων ελληνικών κινηματογραφικών εταιρειών συνήθη θέματα είναι ο ρομαντικός έρωτας,η αποκατάσταση μιας κοπέλας δια του γάμου,η ζήλια,η απιστία και οι προγαμιαίες σχέσεις.Για μια νεαρή κοπέλα δεν άρμοζε να έχει σεξουαλικές σχέσεις με τον φίλο της,μιας και κάτι τέτοιο έθιγε την τιμή της.Άλλωστε, εκείνη την χρονική περίοδο η παρθενιά και η αποχή από το σεξ ανάγονταν ως μέγιστες αρετές των γυναικών.Ως “happy ending” έχουμε τον γάμο της κάθε κεντρικής ηρωίδας με τον αγαπημένο της μια πράξη μέσω της οποίας κάθε κοπέλα  απεδείκνυε το πόσο ηθική και κοινωνικά καταξιωμένη είναι.    Αυτό αφορά όλες τις γυναικείες personas του ελληνικού κινηματογράφου,ακόμη και αυτές που διέθεταν μόρφωση,εργασία και οικονομική ανεξαρτησία.Για παράδειγμα,στις ταινίες “To ξύλο βγήκε από τον παράδεισο(1959)”,”Μανταλένα(1960)”,”Ο ατσίδας(1962)”,”Δεσποινίς Διευθυντής(1964)”,”Τζένη-Τζένη(1969)” οι κεντρικές ηρωίδες αντί να αναζητούν την προσωπική τους ελευθερία ή μια ισότιμη σεξουαλική ζωή επιλέγουν τον γάμο,προβάλλοντας τον μάλιστα ως μοναδική επιλογή κάθε γυναίκας.Όλες εμφανίζονται κατά κάποιο τρόπο υποταγμένες στον άντρα τους(μια στάση που τότε ήταν κοινωνικά αποδεκτή).

Ωστόσο,την ίδια χρονική περίοδο έχουμε και το γύρισμα ταινιών,οι οποίες άλλες λιγότερο άλλες περισσότερο προβάλουν τα νέα ήθη,που σιγά-σιγά εισβάλουν στην κοινωνία.Νέοι τρόποι διασκέδασης,ντυσίματος και τρόποι ζωής του αδύνατου φύλου έρχονται στο επίκεντρο.Οι γυναίκες εμφανίζονται ως διεκδικήτριες μιας και φαίνεται ότι μπορούν να επιλέξουν τον σύντροφο που θέλουν.Παρ’όλα αυτά οι προγαμιαίες  σεξουαλικές σχέσεις των γυναικών παραμένει ένα ταμπού.Έτσι,η γυναίκα παρουσιάζεται ως κάτοχος κάποιων ελευθεριών και δικαιωμάτων με σημαντικότερο αυτό του φλέρτ πριν το γάμο(χωρίς να σημαίνει ότι μια γνωριμία οδηγεί σε σεξουαλική επαφή).Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις των ταινιών “Η θεία από το Σικάγο(1957)”,”Η κυρία Δήμαρχος(1960)”,”H Αλίκη στο ναυτικό(1961)”,”Η σωφερίνα(1964)”.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο περιθώριο του εμπορικού κινηματογράφου εκείνη την περίοδο ένας μικρός αριθμός ταινιών που φέρουν έντονα την επιρροή από τον νεορεαλισμό.Θέμα τους είναι η επικαιρότητα της εποχής για τα  λαϊκά στρώματα της κοινωνίας.Εκεί κανείς μπορεί να δει καθαρά το πώς αντιμετωπίζονταν οι γυναίκες από την ανδροκρατούμενη ελληνική κοινωνία.Ενδεικτική είναι η ταινία Στέλλα(1955) του Μιχάλη Κακογιάννη. Η Μελίνα Μερκούρη υποδύεται την Στέλλα μια τραγουδίστρια προερχόμενη από τα λιγότερο προνομιακά στρώματα της κοινωνίας.Πρόκειται για μια πραγματική μαχήτρια η οποία δεν δέχεται ούτε τον γάμο ούτε τα χρήματα.Στέκεται μόνη της όρθια και πολεμά για την τιμή της και την ελευθερία της,προβάλλοντας με αυτό τον τρόπο ένα γυναικείο πρότυπο το οποίο όντας  σε σύγκρουση με την πατριαρχική κοινωνία έρχεται να εκφράσει κατά τους κριτικούς της εποχής τις φωνές πολλών καταπιεσμένων γυναικών.